در این مطلب بار دیگر نگاهی به وضع مشهد انداخته و در معنای حریم کنکاش می کنیم.

جهان دیده و اشراف زاده ی ایتالیایی که به آیین شیعه گرویده بود، یعنی ادواردو آنیلی -حدود دو دهه پیش- وقتی که از مشهد دیدن می کرد، این چنین گفت:

در ایتالیا شهری بود که به عنوان مرکزی مذهبی شناخته می شد، کسانی که مخالف آن مکان مذهبی بودند کوشیدند با پدید آوردن تفریگاه های بسیار پیرامون شهر را دگرگون کنند و شما مراقب باشید که مشهد را تنها با نام امام رضا (ع) بشناسند.

امروز، مشهد بیش ترین تعداد پارک های آبی را در خاورمیانه داراست و همه روزه ما شاهد احداث لوکس ترین مراکز تجاری هستیم. امروزه بلوار های منتهی به مرقد شامل هتل هایی است که همیشه نامشان را در تبلیغات می شنویم. و نهایتا خود بارگاه امام رضا (ع) همچون جزیره ای، به تنهایی بار مذهبی شهر را یدک می کشد. بنا به حرف ادواردو به نظرم این توسعه ی شهری صرفا به خاطر سود جویی به وجود آمده و مخالف مکان مذهبی در ایران نداریم و این توسعه از جهل ما بوده. ولی در هر صورت، نتیجه همان شده. در این شرایط است که شهر پاسخگوی نیاز مذهبیون نیست و تعارض ایجاد می شود.

و امام جمعه ی شهر، چاره را در آن می بیند که برای جلوگیری از قدرت گیری بیش تر این جریان، مصداقا جلوی برگزاری کنسرت ها بایستد. (از دلایل سیاسی دیگر صرف نظر کرده و این چنین فرض می کنیم) هر چند که مشکل بسیار فراتر از این حرف هاست و با برخورد مصداقی هیچ چیزی حل نمی گردد. شهر در طول دهه ها شکل می گیرد و مشهد ما نیز مانند مکه ی آن ها، فدای توسعه طلبی و سودجویی گشته. باید چند دهه پیش حرف آن جوان غربی را گوش می دادیم. راه بازگشتی نیست و باید سال ها پیش با تدبیر شهری و توسعه ی فکر شده، حریم ها را حفظ می کردیم. حرم جدا! ولی برای شهر قداستی نمانده که از آن حفاظت کنیم.

جدای از معنای حریم، که دقیقا حدود آن در شرع اسلام مشخص است، معنای لطیف تری نیز می توان برداشت کرد. محدوده ای پویا و زنده که متاثر از چیزی معنوی است. نکته ی مهم دیگر، آن که حریم، چون بال پروانه لطیف است. به آن معنی که با هر ضربه ای آسیب دیده و نابود می شود. هر گونه تغییری که در محدوده ی حریم رخ دهد، بر وسعت آن تاثیر می گذارد و می تواند به وسعت آن افزوده یا از آن بکاهد. امروزه حریم حرم بسیار کوچک تر از گذشته است…

 وارد شهر بشوی و هرچه‌زودتر به محدوده‌ای برسی که گنبد طلا و آستانش را ببینی اما چه تلخ که در هر سفر گنبد دورتر از دید می‌شود. آنچه امروز در شهر مشهد به‌عنوان بلندمرتبه‌سازی و تغییرکاربری‌ها اتفاق می‌افتد، دور از صرفه و صلاح این شهر و مردمان و زائران و مجاوران و برخلاف قانونی است که در این سال‌ها برای این شهر در نظر گرفته‌اند. 

معصوصه اصغری، مجله شرق